«فراگیری مالی» به‌عنوان یکی از زیربناهای اصلی تحقق اهداف ۱۷ گانه «توسعه پایدار» سازمان ملل متحد در طول یک دهه اخیر، به شکل قابل توجهی در جهان، پژواک بلندی یافته است. فراگیری مالی به دنبال افزایش دسترسی‌پذیری انواع خدمات مالی برای عموم شهروندان و کسب‌وکارهای فعال در سطح جوامع مختلف، از طریق حذف عوامل محدودکننده مشتریان و مخاطبان خدمات مالی ـــ اعم از حقیقی و حقوقی ــ
در حوزه‌های مختلف خدمات بانکی و پرداخت، بیمه و مدیریت ثروت (و سرمایه‌گذاری) است تا بدین ترتیب «سلامت مالی» شهروندان و جامعه ارتقا یابد.
سلامت مالی عبارت است از «دراختیارداشتن وجوه نقد ضروری برای زندگی روزمره، داشتن توانایی مالی کافی برای پوشش هزینه‌های بهداشت و سلامت، پوشش حمایتی مالی مناسب برای زمان بازنشستگی و امکانات مالی برای حمایت از خانواده پس از مرگ فرد؛ به‌عنوان مثال از طریق خرید بیمه عمر.»
ناگفته پیداست آنچه به‌ویژه در یک دهه اخیر، برای مردم این مرزوبوم، چالش‌برانگیز شده، همین مسئله سلامت مالی است. سلامت مالی، فراتر از مفهوم اقتصادی آن، یک هدف و رویکرد اجتماعی ـــ اخلاقی است که به دنبال بهبود کیفیت زندگی شهروندان در جامعه بدون درنظرداشتن جایگاه اجتماعی و اقتصادی، دارایی، جنسیت و دیگر عوامل محدودکننده و فراهم‌آوردن زمینه «خودشکوفایی انسان‌های جامعه» است و می‌دانیم که «دستیابی انسان‌ها به خودشکوفایی» یکی از اهداف بلند زندگی اجتماعی در فرهنگ ایرانی محسوب می‌شود. بنابراین اگر به دنبال توسعه «سلامت مالی» در جامعه‌مان برای دستیابی به جامعه‌‌ای سالم و شکوفا هستیم، راه‌حل را باید در حل چالش‌های دسترسی عامه مردم به خدمات مالی و اعتباری جست‌وجو کنیم.
مانند بسیاری از حوزه‌های دیگر، فناوری راهکارهایی اثربخش، کم‌هزینه و فراگیر را برای توسعه سلامت مالی در جامعه ارائه می‌کند. اینترنت و خدمات احراز هویت الکترونیکی، چالش نیاز به مراجعه حضوری و زمان را برای ثبت‌نام و دریافت خدمات اعتباری (و هر گونه خدمت مالی دیگر) حل و درنتیجه دسترسی به خدمات مالی را برای همگان فارغ از زمان و مکان، فراهم کرده است. اعتبارسنجی مبتنی بر داده‌های مشتریان و همچنین سفته الکترونیکی، چالش نیاز به تأمین وثیقه یا ضامن (چالش اصلی بخش عمده وام‌گیرندگان حقیقی) را رفع می‌کند.
برای مثال BNPLها به‌نوبه خود در مقایسه با بانک‌ها، فرایندی سریع، کم‌هزینه و کم‌اصطکاک را برای دسترسی مردم به اعتبار خرید فراهم می‌کنند. همچنین اینشورتک‌ها (بازارگاه‌های اینترنتی بیمه) امکان دسترسی و مقایسه انواع محصولات بیمه‌ای را به‌صورت برخط و آسان فراهم می‌آورند که نتیجه آن، توسعه دامنه دسترسی مردم به محصولات بیمه‌ای است تا هر کسی بتواند متناسب با نیاز و بودجه خود، بهترین محصول بیمه‌ای را خریداری کند. همین‌طور استارت‌آپ‌های حوزه سرمایه‌گذاری با امکان‌پذیرکردن پس‌انداز خُرد و همچنین خرید بیمه‌های عمر و سرمایه‌گذاری، امکان سرمایه‌گذاری برای تأمین آتیه خود و فرزندان را با هر گونه بودجه‌ای فراهم می‌آورند.
فهرست بالا را می‌توان باز هم ادامه داد و همین بی‌مرزبودن نوآوری در خدمات مالی، رهاورد فناوری برای توسعه دسترسی جامعه به خدمات مالی است.
فناوری باعث می‌شود تا ارائه خدمات مالی به جامعه، از انحصار مؤسسات مالی سنتی بیرون بیاید. بدین ترتیب «جامعه دیجیتال» می‌تواند با بهره‌گیری از ارزش‌های خلق‌شده و ایده‌های نوآورانه، برای افزایش کیفیت زندگی خود، بدون نیاز به وابستگی به خدمات‌دهندگان سنتی، مسیری تازه پیدا کند. جالب اینجاست که امروزه حتی خدمات‌دهندگان سنتی مانند بانک‌ها و بیمه‌ها هم خود وارد فضای نوآوری به کمک فناوری شده‌اند و این، نوید روزهایی بهتر را برای توسعه بیشتر فراگیری و سلامت مالی در جامعه می‌دهد.
در این شماره از مجله فناوری‌های مالی تلاش کرده‌ایم تا به بررسی اهمیت و ابعاد مختلف کاربرد فناوری در توسعه خدمات مالی (خدمات اعتباری، بیمه و سرمایه‌گذاری) و توانمندی مالی جامعه بپردازیم.