فراگیری مالی دیجیتال شامل به‌کارگیری ابزارهای دیجیتالی با صرفه‌جویی در هزینه برای دستیابی به جمعیت‌هایی است که درحال حاضر از نظر مالی محروم شده‌اند. به این ترتیب، آنها به طیف وسیعی از خدمات مالی رسمی متناسب با نیازهای آنها که به‌طور مسئولانه با هزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه برای مشتریان و ارائه‌دهندگان ارائه می‌شود، دسترسی پیدا می‌کنند.
خلاصه پیش رو، بر اساس مقاله مشارکت جهانی گروه 20G برای فراگیری‌مالی نوشته شده است. این مقاله توسط شورای کمک به فقرا (CGAP) تهیه و برای دومین کنفرانس GPFI منتشر شده است. این کنفرانس با موضوع نهادهای تنظیم استاندارد و فراگیری‌مالی، در تاریخ 31-30 اکتبر 2014 برگزار شده است.
«امروزه دسترسی عمومی به خدمات مالی به لطف تکنولوژی‌های جدید، مدل‌های تجاری تحول‌آفرین و اصلاحات بلندپروازانه امکان‌پذیر شده است. از ابتدای سال 2020، ابزارهایی مانند حساب‌های پول الکترونیکی، کارت‌های اعتباری، حساب‌های بانکی معمولی و کم‌هزینه، توانسته‌اند برای کسانی که در حال حاضر از سیستم دسترسی مالی حذف شده‌اند، امکان دسترسی به خدمات مالی را به میزان چشم‌گیری افزایش بدهند.»
جیم یونگ کیم، ریاست گروه بانک جهانی
نگاه امیدوارانه کیم، رئیس بانک جهانی، رهبران کشورهای G20 و اعضای نهادهای تنظیم استاندارد بخش جهانی مالی (SSB) از بیش از 50 کشور دیگر باعث شده که همه آنها به پیش‌نویس فراگیری مالی هم به صورت جهانی و هم در داخل کشور خود پایبند باشند.
با چشم‌انداز دستیابی به میلیون‌ها مشتری جدید، بانک‌ها و طیف گسترده‌ای از سازمان‌های غیربانکی شروع به ارائه خدمات مالی دیجیتال به جمعیت محروم و کم‌برخوردار از سرویس‌های مالی دیجیتال کرده‌اند. برای این منظور آنها بر رویکردهای دیجیتال تکیه کرده‌اند که سال‌ها در راستای بهبود کانال‌های دسترسی برای کسانی که تاکنون از خدمات رسمی مالی بهره می‌بردند، استفاده شده است. خدمات مالی دیجیتال، از جمله آنهایی که استفاده از موبایل را شامل می‌شوند، امروزه در بیش از 80 کشور دنیا راه‌اندازی شده که برخی از آنها به ظرفیت قابل توجهی نیز دست یافته‌اند.
در نتیجه، میلیون‌ها نفر از مشتریان کم‌بضاعت محروم و کم‌برخوردار که فقط به تراکنش‌هایی که منحصر به خدمات نقدی بوده‌اند، دسترسی داشته‌اند؛ امروزه با به‌کارگیری تلفن همراه یا دیگر تکنولوژی‌های دیجیتال می‌توانند از خدمات مالی رسمی شامل پرداخت‌ها، انتقال، پس‌انداز، خدمات اعتباری، بیمه و حتی اوراق بهادار بهره‌مند شوند. همچنین با استفاده از دیگر فناوری‌های جدید، به‌کارگیری خدمات مالی دیجیتال سریع‌تر هم می‌شود.
فراگیری دیجیتال مالی در واقع شامل به‌کارگیری ابزارهای دیجیتال مقرون‌به‌صرفه است تا افرادی که در حال حاضر از خدمات مالی محروم هستند به طیف گسترده‌ای از خدمات مالی رسمی متناسب با نیازهایشان دسترسی پیدا کنند، طوری که کاملاً مقرون‌به‌صرفه و مسئولانه خدمات به آنها داده شود و ارائه‌دهندگان نیز از پس ارائه آنها برآیند.
درحالی‌که سال‌ها تجربه کار با خدمات مالی دیجیتال، اغلب مزایای قابل توجهی برای ارائه‌دهندگان به همراه خواهد داشت، اما برخی از ریسک‌ها و خطراتی که خدمات جدید به وجود می‌آورند ناشی از مواردی است که در ادامه شرح داده می‌شود:
مؤلفه‌های ضروری درمورد فراگیری دیجیتال مالی
برای 2.5 میلیارد بزرگسالی که به دلیل عدم دسترسی مالی به خدمات مالی رسمی فقط به پول نقد دسترسی دارند، دسترسی دیجیتال به خدمات مالی می‌تواند تحول‌آفرین باشد. برخی از مزایای مشمولیت مالی دیجیتال برای کسانی که از نظر مالی محروم و کم‌برخوردار هستند، در ادامه آورده شده است:
فراگیری دیجیتال مالی برای افراد محرومی که از نظر مالی آسیب‌پذیر هستند، علاوه‌بر مزایایی که ارائه می‌کند خطراتی را نیز به همراه دارد؛ از جمله:
جذب مشتریان به خدمات دیجیتال مالی در بسیاری از بازارها نشان می‌دهد که این خطرات درواقع بیشتر از مزایایی که فراگیری مالی به همراه می‌آورد، نخواهد بود اما به اندازه‌ای قابل توجه هستند که باید تحت بررسی و نظارت دائم قرار بگیرند.
با مطرح‌شدن فراگیری دیجیتال مالی، برخی مسائل کلیدی به وجود آمده‌اند که نیازمند نظارت جدی هستند. این مسائل مربوط به کارگزارها، قوانین مبارزه با پولشویی و مقابله با تأمین مالی تروریسم (AML/CFT)، مقررات مربوط به پول الکترونیکی، محافظت از مشتری، مقررات سیستم پرداخت و رقابت هستند. بسیاری از این مسائل، به توانایی‌ها و تعهدات گروه تنظیم‌کننده‌ها منوط می‌شود. از این رو به همکاری و ارتباط مؤثر بین آنها نیاز است.
ظهور فراگیری دیجیتال مالی در کشورهای مختلف در سراسر جهان، باعث شده که شرکت‌کننده‌های جدیدی به بازار وارد شوند. از این رو برای ارائه خدمات مالی خرده‌فروشی نقش‌ها و خطراتی را به وجود آورده که کاملاً از روش‌های سنتی متفاوت هستند. برخی از خطرات در اغلب یا همه روش‌های فراگیری دیجیتال مالی متداول است. مشارکت اپراتورهای شبکه موبایل (MNO)، چه به‌عنوان صادرکننده‌های پول الکترونیکی یا به‌عنوان کانالی برای بانک یا ارائه‌دهنده مشابه خطرات بالقوه ویژه‌ای به همراه می آورد که با خطرات موجود در روش‌های بدون حضور MNOها متفاوت هستند. برخی از این خطرات از طریق مدل پلتفرم‌های انجام تراکنش‌های دیجیتال به وجود می‌آیند. در نهایت برخی از این خطرات ناشی از ارائه خدمات مالی اضافی مانند پرداخت‌ها، انتقال و خدمات ذخیره‌سازی ارزش هستند که توسط خود پلتفرم انجام تراکنش‌های دیجیتال ارائه می‌شوند.