در سال‌های اخیر، نوآوری‌های دیجیتال به‌طرز چشمگیری نحوه ارائه خدمات مالی و بانکداری را تغییر داده‌اند. یکی از این نوآوری‌های کلیدی، API است. APIها به بانک‌ها و سایر نهادهای مالی امکان می‌دهند تا خدمات خود را به‌طور مستقیم با دیگر بازیگران اقتصادی به اشتراک بگذارند و این کار را در چارچوب‌های از پیش تعریف‌شده و امن انجام دهند. APIها پلی هستند که بانک‌ها، شرکت‌های فین‌تک و حتی نهادهای غیرمالی را به‌هم متصل می‌کنند. به این ترتیب اکوسیستم بانکداری مدرن را شکل می‌دهند.
ارائه APIها در بانکداری، به‌عنوان یکی از نوآوری‌های کلیدی فناوری، تاثیرات گسترده‌ای بر نحوه ارائه خدمات و تعاملات مالی داشته است. این فناوری، بانک‌ها را از نهادهای سنتی به ارائه‌دهندگان خدمات دیجیتال و یکپارچه تبدیل کرده است. آنها با افزایش سرعت، کارایی و انعطاف‌پذیری، فرصت‌های بی‌نظیری برای توسعه مدل‌های جدید بانکی فراهم کرده‌اند و به بانک‌ها، شرکت‌های فین‌تک و کسب‌وکارهای غیرمالی اجازه داده‌اند تا همکاری و تعاملات نزدیک‌تری داشته باشند.
APIها به‌خصوص در چهار حوزه مهم بانکداری یعنی بانکداری باز، بانکداری به‌عنوان خدمت، بانکداری متمرکز و تامین مالی تعبیه‌شده نقشی کلیدی دارند. این مقاله به تحلیل این حوزه‌ها می‌پردازد و به بررسی اثرات ارائه APIها بر تنوع خدمات و نوآوری‌ها در این مدل‌های بانکی اشاره دارد. همچنین نمونه‌های عملی از پیاده‌سازی این فناوری در صنعت مالی و بانکداری ارائه خواهد شد.
بانکداری متمرکز به مدیریت یکپارچه داده‌ها و فرایندهای مالی در یک سیستم واحد اشاره دارد. در این مدل، APIها به بانک‌ها کمک می‌کنند تا با یکپارچه‌سازی داده‌ها و سیستم‌ها، خدمات بهتری به مشتریان ارائه دهند. APIها به بانک‌ها امکان می‌دهند که داده‌های مشتریان را به‌صورت متمرکز مدیریت کنند و این داده‌ها را در چندین بخش از بانک، دردسترس قرار دهند.
بانکداری متمرکز باعث بهبود یکپارچگی سیستم‌های بانکی می‌شود. با استفاده از APIها، بانک‌ها می‌توانند داده‌های مشتریان را به‌صورت بلادرنگ در سراسر سازمان به اشتراک بگذارند و از اطلاعات به‌روز و دقیق بهره‌برداری کنند. این امر باعث می‌شود که خدمات بهتری به مشتریان ارائه و فرایندهای بانکی، سریع‌تر و کارآمدتر انجام شود.
بانکداری متمرکز همچنین به بهبود تجربه کاربری مشتریان کمک می‌کند. به‌عنوان مثال، مشتریان می‌توانند بدون نیاز به مراجعه به شعبه‌های مختلف یا تماس با مراکز پشتیبانی، از خدمات بانکی به‌روز و درلحظه استفاده کنند. بانکداری متمرکز، به لطف APIها فرایندهای مشتری‌محور را ساده‌تر و سریع‌تر کرده و از تکرار اطلاعات یا تاخیر در ارائه خدمات جلوگیری می‌کند.
APIها در افزایش تنوع خدمات بانکداری نقش کلیدی ایفا می‌کنند؛ از جمله در تسهیل فرایندهای ثبت‌نام و احراز هویت با نهادهای دولتی و قانون گذار. به‌عنوان مثال، پلتفرم‌هایی مانند Tink با ارائه APIها، امکان اتصال سیستم‌های داخلی مجموعه‌ها را با سیستم‌های رگولاتوری فراهم می‌کنند. هنگام ثبت‌نام در اپلیکیشن‌های مالی یا دریافت خدمات بانکی، APIها اطلاعات هویتی کاربران را به‌طور خودکار با پایگاه‌های داده دولتی تطبیق داده و احراز هویت چندعاملی را انجام می‌دهند. این فرایند نهتنها سرعت و سهولت خدمات را افزایش می‌دهد، بلکه از تقلب و دسترسی غیرمجاز به داده‌های حساس جلوگیری می‌کند، که نتیجه آن ارائه خدمات ایمن‌تر و سریع‌تر است.
همچنین استفاده از APIها در بانکداری الکترونیک و عملیات شعب بانک‌ها موجب شده تا ثبت احوال و سایر نهادهای دولتی، فرایند احراز هویت و تعریف مشتری را درحد درج کد ملی و درخواست شماره موبایل کاربر کاهش دهند. همچنین وجود این APIها درخواست افتتاح سپرده را بدون نیاز به حضور در شعبه امکان‌پذیر کرده است.
درنهایت، بانکداری متمرکز با استفاده از APIها امکان مدیریت بهتر داده‌های مشتریان و ارائه خدمات سفارشی‌شده را فراهم می‌سازد. این مدل از بانکداری به بانک‌ها اجازه می‌دهد تا با تمرکز بر نیازهای مشتریان، خدماتی با کیفیت بالاتر و متناسب با نیازهای خاص هر مشتری ارائه دهند.
بانکداری باز، یکی از مهم‌ترین مدل‌های نوآورانه در بانکداری مدرن است که به‌وسیله APIها ممکن شده است. این مدل، بانک‌ها را قادر به اشتراک‌گذاری اطلاعات مالی مشتریان با سایر موسسات مالی و فین‌تک‌ها می‌کند، به شرطی که مشتری اجازه این کار را داده باشد. هدف بانکداری باز این است که به مشتریان امکان دسترسی به خدمات متنوع‌تر، بهتر و سریع‌تر را بدهد.
در بانکداری باز، APIها نقشی کلیدی دارند، زیرا امکان ارتباط میان بانک‌ها، موسسات مالی و فین‌تک‌ها را فراهم می‌کنند. یکی از دستاوردهای مهم بانکداری باز افزایش شفافیت و دسترسی بهتر به اطلاعات مالی است. با استفاده از APIها، مشتریان می‌توانند به تمامی حساب‌های بانکی خود از طریق یک اپلیکیشن دسترسی داشته باشند و اطلاعات مالی خود را به‌صورت جامع و یکپارچه مدیریت کنند. این امر نه تنها راحتی بیشتری برای مشتریان ایجاد می‌کند، بلکه باعث می‌شود آنها از محصولات و خدمات متنوع‌تری بهره‌مند شوند.
از سوی دیگر، بانکداری باز با ارائه APIها باعث ایجاد فرصت‌های نوآورانه برای استارت‌آپ‌های فین‌تک شده است. این استارت‌آپ‌ها می‌توانند از داده‌های بانک‌ها برای توسعه سرویس‌های جدید و منحصر‌به‌فرد استفاده کنند که رقابت را در بازار بانکی تقویت می‌کند. برای مثال، در بریتانیا پس از اجرای مقررات بانکداری باز، شاهد افزایش تعداد اپلیکیشن‌های مدیریت مالی شخصی بوده‌ایم. این تغییرات به کاربران امکان می‌دهد تا به اطلاعات مالی خود دسترسی پیدا کرده و از خدمات تحلیل هزینه، مدیریت بودجه و حتی پیشنهاد وام و سرمایه‌گذاری استفاده کنند.
یکی دیگر از مزایای کلیدی بانکداری متمرکز با استفاده از APIها، بهبود امنیت اطلاعات است. APIها به بانک‌ها اجازه می‌دهند تا با استفاده از پروتکل‌های امنیتی پیشرفته، داده‌های حساس مشتریان را به شکلی ایمن به اشتراک بگذارند. استانداردهایی مانند PSD2 و OAuth2 نقش حیاتی در تضمین امنیت و کنترل دسترسی ایفا می‌کنند. PSD2 به بانک‌ها و موسسات مالی الزام می‌کند که از احراز هویت چندعاملی استفاده کنند تا اطمینان حاصل شود که فقط کاربران مجاز، به داده‌های مالی دسترسی دارند. OAuth2 نیز به‌عنوان پروتکل استاندارد برای مدیریت مجوزهای دسترسی، اجازه می‌دهد که اطلاعات مشتریان تنها با رضایت و در محیطی ایمن به اشتراک گذاشته شود. با بهره‌گیری از این استانداردها، بانک‌ها نهتنها از دسترسی غیرمجاز به اطلاعات جلوگیری، که اعتماد مشتریان را نیز از طریق کنترل دقیق و محافظت از داده‌های آنها تقویت می‌کنند.
از دیگر دستاوردهای بانکداری باز، افزایش شفافیت و اعتماد مشتریان به بانک‌هاست. وقتی مشتریان بتوانند به‌سادگی به اطلاعات خود دسترسی داشته و با شرکت‌های دیگر در ارتباط باشند، میزان اعتماد به سیستم بانکی افزایش می‌یابد. به‌طور خلاصه، بانکداری باز به لطف APIها به مشتریان این امکان را می‌دهد که بهتر از گذشته، خدمات و محصولات مالی را انتخاب و استفاده کنند.
خدمات مالی باز به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین مراحل تحول دیجیتال در حوزه خدمات مالی، مفهومی است که تمامی جنبه‌های مالی فرد یا کسب‌وکار را شامل می‌شود. این سیستم با استفاده از فناوری API، داده‌های مالی مربوط به بیمه، سرمایه‌گذاری، وام و پرداخت را میان موسسات مالی و ارائه‌دهندگان شخص ثالث به اشتراک می‌گذارد. خدمات مالی باز به کاربران اجازه می‌دهد که تمامی اطلاعات مالی خود را از منابع مختلف به‌طور متمرکز مدیریت کنند و از خدمات مالی، متناسب با نیازهایشان بهره‌مند شوند. به‌عنوان مثال، با این فناوری یک کاربر می‌تواند در یک پلتفرم واحد به اطلاعات حساب بانکی، بیمه‌ها و دارایی‌های سرمایه‌گذاری خود دسترسی پیدا کند.
ارتباط بین خدمات مالی باز و بانکداری باز در این است که خدمات مالی باز به‌عنوان یک گام توسعه‌یافته از بانکداری باز، داده‌های بیشتر و حوزه‌های گسترده‌تری از خدمات مالی را دربرمی‌گیرد. درحالی که بانکداری باز عمدتا به حساب‌های بانکی و تراکنش‌ها محدود است، خدمات مالی باز، دامنه وسیع‌تری از داده‌ها و خدمات مالی را به اشتراک می‌گذارد و به نوآوری‌های گسترده‌تر در صنعت مالی کمک می‌کند.
در حوزه خدمات مالی باز، یک مثال قابل توجه شرکت Plaid است که به کاربران امکان می‌دهد، اطلاعات مالی خود را از منابع مختلف مانند حساب‌های بانکی، کارت‌های اعتباری و سرمایه‌گذاری‌ها به‌طور یکپارچه مدیریت کنند. Plaid از طریق APIهای خود، به اپلیکیشن‌های مالی شخص ثالث اجازه می‌دهد که با رضایت کاربر به داده‌های مالی او دسترسی پیدا کنند. به‌عنوان مثال، اپلیکیشن‌های بودجه‌بندی و مدیریت مالی مانند Mint یا Venmo با Plaid ارتباط برقرار کرده و اطلاعات حساب‌های بانکی و سایر دارایی‌های کاربر را به‌صورت یکپارچه جمع‌آوری می کنند. این رویکرد به کاربران امکان می‌دهد تا تمام دارایی‌های مالی خود را در یک پلتفرم مدیریت کرده و تصمیم‌گیری‌های مالی بهتری داشته باشند.
بانکداری به‌عنوان خدمت (BaaS) یکی دیگر از مدل‌های مدرن بانکداری است که به‌واسطه APIها امکان‌پذیر شده است. در این مدل، بانک‌ها خدمات بانکی خود را به‌صورت مستقیم و از طریق APIها به سایر کسب‌وکارها، استارتاپ‌ها و حتی شرکت‌های غیرمالی ارائه می‌دهند. به این ترتیب، شرکت‌های غیرمالی نیز می‌توانند بدون نیاز به توسعه زیرساخت‌های مالی، خدمات بانکی به مشتریان خود ارائه کنند.
یکی از ویژگی‌های کلیدی BaaS، کاهش هزینه‌های عملیاتی است. بانک‌ها با ارائه APIها به سایر کسب‌وکارها، نیازی به مدیریت مستقیم عملیات بانکی ندارند. درعوض، کسب‌وکارها می‌توانند از APIهای بانک‌ها برای ارائه خدمات مالی به مشتریان خود استفاده کنند. این امر به‌ویژه برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط که توانایی یا تخصص لازم برای راه‌اندازی سیستم‌های مالی پیشرفته را ندارند، بسیار مفید است.
علاوه‌بر کاهش هزینه‌ها، BaaS افزایش انعطاف‌پذیری را نیز به‌همراه دارد. BaaS به کسب‌وکارهایی که به‌دنبال ارائه خدمات مالی به مشتریان خود هستند، ولی زیرساخت بانکی ندارند کمک می‌کند. این مدل، مناسب فین‌تک‌ها، استارتاپ‌های فناوری مالی و حتی شرکت‌های غیربانکی است که می‌خواهند خدمات بانکی ارائه دهند. همچنین، استارتاپ‌ها می‌توانند بدون نیاز به مجوزهای پیچیده بانکی، خدمات مالی مانند وام، مدیریت حساب‌ها و حتی کارت‌های اعتباری را به مشتریان خود ارائه دهند.
در این مدل، APIها به کسب‌وکارها این امکان را می‌دهند که خدمات مالی را به شیوه‌ای یکپارچه و بدون نیاز به دخالت مستقیم بانک‌ها به مشتریان خود ارائه کنند. این موضوع باعث شده که بانکداری به‌عنوان خدمت، یکی از مدل‌های بانکداری محبوب در میان کسب‌وکارهای نوآور باشد. همچنین با توجه به تقاضای روزافزون برای خدمات سفارشی‌سازی‌شده، BaaS به‌عنوان یکی از محورهای مهم توسعه بانکداری دیجیتال شناخته می‌شود.
در این حوزه، یک مثال موفق، بانک BBVA است که از APIهای خود برای ارائه خدمات مالی به شرکت‌های فین‌تک و کسب‌وکارهای مختلف استفاده می‌کند. این بانک با فراهم‌کردن زیرساخت‌های بانکی از طریق APIها، به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به داشتن مجوزهای بانکی، خدماتی مانند پرداخت‌ها، وام‌ها و مدیریت حساب را در پلتفرم‌های خود ارائه دهند. به‌عنوان نمونه، استارتاپ‌های فین‌تک می‌توانند با استفاده از APIهای BBVA، بدون نیاز به ساخت یک سیستم بانکی کامل، به کاربران خود سرویس‌های مالی ارائه کنند. این انعطاف‌پذیری باعث شده که کسب‌وکارها سریع‌تر به بازار وارد شوند و خدمات نوآورانه‌تری ارائه دهند، درحالی که امنیت و ثبات بانکی توسط BBVA تضمین می‌شود.
تامین مالی تعبیه‌شده به معنای ادغام خدمات مالی در پلتفرم‌های غیرمالی است. این مدل از بانکداری به کاربران امکان می‌دهد که به‌صورت مستقیم، خدمات مالی را در محیط‌هایی که به‌طور سنتی غیرمالی هستند، دریافت کنند. برای مثال، یک اپلیکیشن خرید آنلاین می‌تواند با استفاده از APIهای بانکی، خدماتی نظیر پرداخت‌های فوری، وام و حتی بیمه را به‌صورت مستقیم در پلتفرم خود ارائه دهد.
APIها نقش اساسی در تامین مالی تعبیه‌شده ایفا می‌کنند. این فناوری، امکان اتصال میان سیستم‌های بانکی و پلتفرم‌های غیرمالی را فراهم می‌کند و به کاربران اجازه می‌دهد که از خدمات مالی به شیوه‌ای ساده‌تر و سریع‌تر بهره‌مند شوند.
در حوزه تامین مالی تعبیه‌شده، Shopify یکی از نمونه‌های برجسته است که از طریق سرویس Shopify Capital، به کسب‌وکارهایی که از پلتفرم آن استفاده می‌کنند، امکان دریافت وام‌های سریع و آسان را می‌دهد. Shopify Capital به کمک داده‌های فروش و عملکرد کسب‌وکارهای فعال در پلتفرم، به‌طور خودکار نیازهای مالی آنها را ارزیابی کرده و وام‌هایی متناسب با جریان نقدینگی و تاریخچه فروش آنها پیشنهاد می‌دهد. این فرایند بدون نیاز به مراجعه به بانک یا تکمیل درخواست‌های پیچیده صورت می‌گیرد و تمامی مراحل از درخواست وام تا دریافت آن، در پلتفرم Shopify مدیریت می‌شود.
APIها در اینجا نقش کلیدی دارند، چراکه به Shopify امکان می‌دهند تا به‌صورت بلادرنگ به داده‌های فروش، تراکنش‌ها و عملکرد تجاری کاربران خود دسترسی داشته باشد. با استفاده از این داده‌ها، وام‌ها به‌طور خودکار تایید و تخصیص داده می‌شوند و بازپرداخت‌ها نیز به‌صورت خودکار از طریق فروش‌های آتی کسب‌وکار انجام می‌گیرد. این سطح از یکپارچگی مالی در پلتفرم Shopify باعث می‌شود کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، بدون نیاز به تعامل با سیستم‌های بانکی سنتی، به‌سرعت و با شفافیت کامل به منابع مالی مورد نیاز دسترسی پیدا کنند و رشد خود را تسریع بخشند.
خلاصه کلام آنکه در بانکداری باز، APIها باعث اشتراک‌گذاری امن داده‌های مشتریان میان نهادهای مالی شده‌اند. آنها همچنین رقابت بیشتر در بازار و توسعه خدمات نوآورانه را به ارمغان آورده‌اند. بانکداری به‌عنوان خدمت (BaaS) نیز با ارائه زیرساخت‌های بانکی به‌صورت API، کسب‌وکارهای غیرمالی را قادر ساخته تا خدمات مالی را به شیوه‌ای ساده و کم‌هزینه ارائه دهند. در بانکداری متمرکز، APIها یکپارچگی داده‌ها و امنیت اطلاعات را بهبود داده و تجربه کاربری مشتریان را ارتقا می‌دهند. همچنین، تامین مالی تعبیه‌شده با ادغام خدمات مالی در پلتفرم‌های غیرمالی، امکان دسترسی سریع‌تر و آسان‌تر به خدمات مالی را فراهم کرده است.
درنهایت، APIها به‌عنوان عامل اصلی در ایجاد تحول در صنعت بانکداری، نه تنها به بهبود کارایی و امنیت کمک کرده‌اند، بلکه زمینه‌ساز نوآوری‌های بزرگ و تغییرات ساختاری در مدل‌های بانکداری شده‌اند. می‌توان گفت آینده بانکداری دیجیتال به‌طور فزاینده‌ای به توانایی استفاده از APIها برای توسعه خدمات سفارشی و یکپارچه بستگی دارد. بانک‌هایی که از این فرصت‌ها بهره‌برداری کنند، در دنیای رقابتی آینده موفق‌تر خواهند بود.
:منابع