صنعت بیمه پیوند نزدیکی با سطح رفاه مردم جامعه دارد و به‌عنوان یکی از بازارهای مالی، بخش مهمی از تولید داخلی کشور به‌شمار آمده و سهم زیادی در حفظ و توسعه سرمایه ملی دارد. با این وجود، طبق آخرین بررسی‌های آماری منتشرشده، ضریب نفوذ صنعت بیمه کمتر از دو درصد بوده است. این عدد با ضریب نفوذ مورد انتظار هفت درصدی اختلاف قابل ملاحظه‌ای دارد. همچنین با وجود رشد قابل ملاحظه حق بیمه تولیدی، در دو سال گذشته ضریب نفوذ صنعت بیمه روبه‌کاهش بوده است.
اصلی‌ترین گام ورود به هر کسبوکار، تحقیقات بازار است. شرکت‌های بزرگ و شناخته‌شده دنیا، موفقیت خود را با بررسی پتانسیل‌ها و فرصت‌های بازار، انتخاب مخاطبین هدف و طراحی هدفمند اقدامات متناسب با انتظارات و نیازهای مخاطب رقم می‌زنند. این شرکت‌ها خدمات خود را به‌صورت گسترده در بازارهای بین‌المللی با شرایط اقتصادی و فرهنگی متفاوت عرضه و با شناخت کافی که ناشی از تحقیقات و بررسی‌های میدانی است، هوشمندی کسبوکار خود را تضمین می‌کنند.
در ادامه به بررسی مهم‌ترین کاربردهای تحقیقات خواهیم پرداخت:
چگونه می‌توان هدف‌های درستی برای فروش مورد انتظار تعیین کرد؟ چطور می‌توان این اهداف را در مناطق جغرافیایی متفاوت به‌درستی تقسیم و ارزیابی کرد؟ چگونه می‌توان ریسک هر بخش بازار را به‌درستی پیش‌بینی کرد؟ چه عواملی باعث افزایش یا کاهش فروش خواهد شد؟ چگونه جایگاه خود را نسبت به رقبا ارزیابی کنیم؟
سالانه میلیون‌ها رکورد در سیستم داخلی صدور هر شرکت بیمه به ثبت می‌رسد که شامل اطلاعاتی از قبیل گروه و رشته بیمه‌ای، اطلاعات مورد بیمه، بیمه‌گذار، تاریخ و مدت بیمه‌نامه، مبلغ حق بیمه تولیدی و خسارت پرداختی، اطلاعات جغرافیایی صدور و بسیاری اطلاعات قابل تحلیل دیگر است.
چنانچه این اطلاعات، درست و به‌موقع بررسی، تحلیل و گزارش شود، می‌تواند نشان‌دهنده عملکرد، الگوها، ریسک‌ها، مقایسه با رقبا و همچنین پیش‌بینی روندهای آینده بازار باشد. همچنین به تصمیم‌های مدیران ارشد صنعت بیمه در سطح نهاد قانون‌گذار و مدیران ارشد هر یک از شرکت‌های بیمه کمک شایانی کند.
چگونه می‌توان گروه‌های متفاوت مخاطبین یک رشته بیمه‌ای، نیازها و انتظارات مرتبط با همان گروه را شناسایی کرد و به آن پاسخ داد؟ میزان آگاهی مخاطبین از خدمات طراحی‌شده چقدر است و چقدر برای استفاده از آن خدمات تمایل دارند؟ چه نوآوری‌ای می‌تواند همزمان موجب پاسخ به نیاز مخاطب و افزایش درآمد شرکت بیمه شود؟ نگرش مشتریان درمورد خدمات چگونه است؟ آیا می‌توان میزان رضایت یا وفاداری مخاطب، نسبت به خدمات را اندازه گرفت؟ تحقیقات میدانی دوره‌ای به تمامی این سوالات پاسخ خواهد داد.
یکی از ویژگی‌های مهم بازار بیمه این است که با توجه به اینکه تعهدات بیمه‌گر، پس از خرید بیمه‌نامه و درصورت وقوع خسارت انجام خواهد شد، اعتماد و رضایت مخاطب، نقش پررنگی را در تصمیم‌گیری ایفا خواهد کرد. بنابراین خدمات ارائه‌شده باید با نیاز مخاطب تناسب کافی داشته باشد، نگرانی‌های مشتری شناسایی و به آن پاسخ داده شده و در تمامی مراحل، فرایند نگرش‌های مخاطب نسبت به آن سنجیده شود. برگزاری جلسات گروه کانونی، تحقیقات میدانی و نظرسنجی از مشتریان در مراحل مختلف ارائه خدمت، می‌تواند به مدیریت موثر محصول و مشتری منجر شود.
همچنین می‌توان به کمک این تحقیقات، بسیاری از موانع بازار را شناسایی و رفع کرد، فرصت‌های نوآوری و توسعه محصولات و خدمات را کشف و آن را تبدیل به راهی برای جذب مخاطب کرد. بررسی تجارب موفق شرکت‌های خارجی در این زمینه، بخشی از اقدامات موثردر این گونه تحقیقات است.
در صنعت بیمه خدمات متنوعی، تحت عنوان رشته بیمه‌ای عرضه می‌شود. عرضه و ترویج این خدمات برای شرکت‌های بیمه هزینه‌های جانبی به‌همراه دارد. چگونه می‌توان با برنامه‌ریزی فعالیت‌های هدفمند، ضمن آگاهی‌رسانی به مخاطب هدف مرتبط، او را تشویق به بهره‌بردن از خدمات خاص کرد؟ چگونه یک شرکت بیمه می‌تواند ترجیحات مخاطب را به‌گونه‌ای مدیریت کند تا نسبت به رقبا سهم بازار بیشتری را به خود اختصاص دهد؟ چگونه می‌توان اثربخشی اقدامات انجام‌شده برای پیشبرد فروش را سنجید؟
پس از تصمیم‌گیری درخصوص اهداف خرد و کلان کسب و‌کار و شناسایی و ارزیابی چالش‌ها و فرصت‌ها، مدیران بیمه نیاز به تحقیقاتی دارند تا با انتخاب هوشمندانه محصولات و خدمات مورد نظر مخاطب هدف، کانال مناسب توزیع و روش مناسب ارتباطی، به‌گونه‌ای هدفمند و موثر، بازار هدف را جذب کنند. چنانچه این کار به‌درستی انجام شود، بهره‌وری اقدامات توسعه بازار به حداکثر خواهد رسید و بودجه تبلیغات و ترویج به‌صورت هدفمند هزینه خواهد شد. بررسی این موضوع به کمک تحقیقات، ارزیابی اثربخشی تبلیغات و اقدامات ارتباطی، به اقدامات بهبودی منجر خواهد شد که موفقیت دوره‌های بعدی را تضمین خواهد کرد.
اگرچه تحقیقات و توسعه در صنعت بیمه در سال‌های گذشته بهبود قابل ملاحظه‌ای را تجربه کرده است، اما این ضرورت وجود دارد که مدیران ارشد صنعت بیمه توجه بیشتری به این حوزه نشان دهند و نتایج تحقیقات را در گام اول تصمیم‌گیری‌های خود لحاظ کنند.
همچنین نهادهای ناظر مربوطه همچون بیمه مرکزی و پژوهشکده بیمه این رسالت را دارند که با انتشار گزارش‌های مقایسه‌ای به‌هنگام، ضمن کمک به اصل شفافیت، زمینه رونق رقابت سالم بین بازیگران بازار بیمه را فراهم سازند. این گزارش‌ها می‌تواند به‌صورت فصلی به مقایسه حق بیمه تولیدی و خسارت پرداختی بپردازد. به‌علاوه، انجام و انتشار تحقیقات سالانه بررسی رضایت و وفاداری بیمه‌گذاران، ضمن اینکه نشان‌دهنده شاخص‌های بااهمیت و ضرورت رعایت آنها توسط شرکت‌هاست، مبنایی برای مقایسه و تصمیم‌گیری مخاطبین خدمات بیمه خواهد بود.
نتیجه استمرار و جاری‌سازی نتایج چنین تحقیقاتی، قرارگرفتن صنعت بیمه در مسیر رشد و بهبود، افزایش اعتماد مخاطبین، بهبود شاخص‌های پاسخگویی شرکت‌های بیمه، حفظ و رشد سرمایه ملی و در یک کلام تحولی سودمند در صنعت بیمه خواهد بود.
درمجموع می‌توان گفت توجه به اولویت تحقیقات و توسعه در صنعت بیمه، یکی از اقدامات حیاتی در جهت حفظ، توسعه و نگهداری از سهم بازار برای هر کسبوکار بیمه‌ای محسوب می‌شود. کلیه هزینه‌هایی که در این راستا انجام می‌شود، به‌مثابه سرمایه‌گذاری پربازده بلندمدت تلقی می‌شود که عواید مثبت مالی و غیرمالی آن در رشد و توسعه پایدار شرکت مشاهده خواهد شد.